بررسی و تحلیل سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تحولات سیاسی یمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری، گروه روابط بین‌الملل، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر در تلاش است تا سیاست‌ خارجی عربستان سعودی در قبال تحولات یمن را مورد بحث و بررسی قرار دهد. عربستان سعودی، قدرت‌گیری شیعیان در یمن را تهدید مستقیمی از سوی ایران قلمداد کرده و در این راستا؛ در تلاش است تا ضمن مقابله نظامی با شیعیان حوثی، به هر طریق ممکن، ایران را از معادلات منطقه‌ا‌ی حذف نماید و نقش آن را به حداقل کاهش دهد. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که «عربستان سعودی در قبال تحولات سیاسی یمن چه سیاستی را دنبال می‌کند؟». فرضیه پژوهش حاکی از این است که «سعودی‌ها با اهدافی همچون محدودسازی ایران، سست کردن حلقه‌های محور مقاومت در منطقه و نیز جلوگیری از سرریز شدن تحولات یمن به مرزهای شرقی خود در راستای حفظ و ایجاد یمنی ضعیف و دور نگه داشتن شیعیان این کشور از منابع قدرت گام بر می‌دارند». یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که عربستان سعودی برای سد کردن قدرت ایران در غرب آسیا از جمله یمن سیاست‌ محدودسازی و انزوای گروه‌های شیعی مورد حمایت تهران در معادلات سیاسی یمن را در پیش گرفته است. این پژوهش بر اساس روش تحلیلِ کیفی و با تکیه بر نظریه رئالیسم تهاجمی شکل گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review and Analysis of Saudi Arabia's Foreign Policy in Relation to the Political Developments in Yemen

نویسنده [English]

  • Hamid Dorj
PhD., Student, Department of International Relations, Gilan University, Gilan, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study is to review and analyze Saudi Arabia's foreign policy in relation to the political developments in Yemen. This research is based on the method of qualitative analysis and relies on the theory of aggressive realism. The study is based on the hypothesis that "The Saudis are taking steps to maintain and create a weak Yemen and keep the country's Shiites away from sources of power, with goals such as restricting Iran, weakening resistance circles in the region, and preventing Yemeni developments from entering its eastern borders." The findings show that Saudi Arabia has pursued a policy of restricting and isolating Tehran-backed Shiite groups in the Yemeni political equation to block Iranian power in West Asia, including Yemen.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Yemen
  • Saudi Arabia
  • Iran
  • regional rivalry
  • Aggressive realism
  • Foreign policy
  • Shiite
آل­سید غفور، سید­ محسن؛ کاظمی، احسان؛ موسوی­­دهموردی، سید ­محمد (1394). تبیین رقابت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در یمن. سیاست خارجی، 29(2).
برزگر، کیهان (1392). تحولات عربی، ایران و خاورمیانه. تهران: مرکز پژوهش­های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
جعفری­ولدانی، اصغر (1388). عربستان و رؤیای تسلط بر یمن. رهیافت­های سیاسی و بین­المللی، شماره 17، ص69-37.
خضری، احسان؛ صفوی، سید حمزه؛ پرهیزگار، امین (1394). ریشه­یابی منازعات ایران و عربستان (مطالعه موردی سه کشور عراق، بحرین و یمن). تحقیقات سیاسی بین­المللی، شماره 23، ص 207-179.
خواجه­­سروی، غلامرضا؛ شهرکی، حامد (1391). انقلاب اسلامی ایران و بیداری اسلامی در یمن با تأکید بر جنبش ­الحوثی. پژوهش­های انقلاب اسلامی، شماره 1، ص 220-185.
درایسدل، آلاسدایر؛ بلیک، جرالد. اچ. (1386). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا. ترجمه دره­میر­حیدر. تهران: انتشارات سمت.
دوستی، محمد مهدی (1390). بررسی مقایسه­ای سیاست عربستان در قبال تحولات عربی (مصر، بحرین، یمن و سوریه). مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره 46، ص 230-203.
رودریگو، ژان ­پاول؛ ربیعی، حسن (1385). نفت و مسیرهای انتقال انرژی. دفاعی- امنیتی، شماره 50.
زواری، سید ­عبدالمجید (1394). نگاه بازیگران مؤثر به تحولات یمن/ گروه­های تأثیرگذار داخلی و خارجی. اندیشکده روابط بین­الملل.
سرادار، حمید؛ موسوی، میرهادی (1394). جایگاه یمن در سیاست خارجی عربستان سعودی. سیاست خارجی، 29(1)، ص 96-75.
شادلو، شیده (1393). بررسی حملة عربستان به یمن به عنوان بحران اخیر منطقة خلیج فارس با تأکید بر موازین حقوق بین­الملل. مطالعات خلیج فارس، 1(4)، ص 72-54
طزری، اسماعیل (1395). یمن و باخت استراتژی عربستان در مقابل ایران. سایت تحلیلی طنین.
عباسی، مجید؛ گلچین سعید (1394). انقلاب اسلامی ایران و ژئوپلیتیک تشیع در یمن: از هویت­یابی تا بیداری. مطالعات راهبردی بسیج، 18(69).
عبدالله­خانی، علی (1389). نظریه­های امنیت. تهران: انتشارات ابرار معاصر.
عبدی، عطاءالله (1394). تحولات ژئوپلیتیک جنوب غرب آسیا و منافع ملی ایران. سایت تحلیلی- خبری آذری­ها.
فوزی، یحیی (1391). علل شکل­گیری و ماهیت جنبش­های اسلامی در خاورمیانه: بررسی موردی جنبش سیاسی در یمن. مطالعات سیاسی جهان اسلام، دوره 1، شماره1، ص 34-17.
کرمی، کامران (1393). پیامدهای منطقه­ای و زیر منطقه­ای تحولات یمن بر الگوی رفتاری عربستان. مرکز بین­المللی مطالعات صلح.
لورت، فلینت؛ ­لورت، هیلاری (1394). جنگ سرد عربستان علیه ایران. ‌سایت دیپلماسی ایرانی.
مدنی، سید ­مهدی؛ هواسی، حسین (1393). رفتارشناسی سیاست خارجی عربستان در قبال مصر و بحرین بعد از انقلاب­های عربی. مطالعات انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 39، ص 80-63.
مشیرزاده، حمیرا (1389). تحول در نظریه­های روابط بین­الملل. تهران: انتشارات سمت.
 مظاهری، محمد­مهدی (1396). علل و بسترهای سرعت گرفتن تحولات میدانی یمن. خبرگزاری فارس، 6 اردیبهشت.
میررضوی، فیروزه؛ احمدی­لفورکی، بهزاد (1383). راهنمای منطقه و کشورهای حوزه خلیج­ فارس. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر.
میرفخرائی، سید حسن (1392). آنارشی و نظم از منظر نظریه­های روابط بین­الملل. پژوهش­های سیاسی، دوره 3، شماره 8، ص 28-8.
نجات، سید ­علی؛ موسوی، سیده ­راضیه؛ صارمی، محمد­رضا (1395). راهبرد عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران بحرین. مطالعات روابط بین­الملل، سال نهم، شماره 33، ص 179-137. 
نجات، سید ­علی؛ موسوی، سیده­ راضیه؛ صارمی، محمد­رضا (1396). رویکرد سیاست خارجی تهاجمی عربستان سعودی در قبال یمن. خبرگزاری فارس،20 اردیبهشت ماه.
نیاکوئی، سید ­امیر (1391). کالبدشکافی انقلاب­های معاصر در جهان عرب. تهران: انتشارات میزان.
نیکو، حمید (1394). بیداری اسلامی و چشم­انداز اسلام­گرایی در یمن. 15 خرداد، سال دهم، شماره33، ص 122-97. 
هاشمی­نسب، سعید (1388). بررسی تحولات اخیر یمن. پژوهش­های منطقه­ای، شماره 2.
یزدانی، نجف (1393). بررسی سناریوهای احتمالی عربستان در برابر انقلاب دوم یمن. اندیشکده راهبردی تبیین، 22 آبان.
 
Barzegar, K. (2012). The Arab Spring and the Balance of Power in the Middle East. Belfer Center for Science and International Affairs, October 30
Blaydes, L. (2011). Elections and Distributive Politics in Mubarak’s Egypt. Cambridge University Press.
 Blumi, I. (2011). Customers who viewed chaos in yemon: societal collapse and the New authoritarianism. Routledge.
Egel, D. (2015). Tribal Diversity, Political Patronage and the Yemeni Decentralization Experiment. University of California, Berkeley.
 Haykel, B. (2011). Saudi Arabia’s Yemen Dilemma. Foreign Affairs, 14 june. http://www.foreignaffairs.com/articles/67892/bernard-haykel/saudi-arabias-yemen-dilemma (accessed 27 September 2012).
Luomi, M. (2008). Sectarian Identities or Geopolitics? The Regional Shia-Sunni Divide in The Middle East. The Finnish Institute of International Affairs.
Salisbury, P. (16 October 2014). Saudi Arabia’s Odd-Couple Relationship with Yemen. Bloomberg Businessweek, available at: http://businessweekme.com/Bloomberg/newsmid/190/newsid/97.
Salisbury, P. (2015). Yemen and the Saudi–Iranian ‘Cold War’”. Middle East and North Africa Programme, The Royal Institute of International Affairs, P.1-13.
 The Fund for Peace (2014). Fragile States Index. Foreign Policy. Retrieved from: http://www. foreignpolicy. com/fragile-states-2014.