نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
2 استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی جایگاه و تاثیر مدرنیته در هویت ملی ایران بود. بر این اساس، سوال اصلی تحقیق این است که مدرنیته از چه جایگاهی در هویت ملی ایران برخوردار بوده و چه تاثیری بر آن گذاشته است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که مدرنیته علی‌‌رغم نداشتنِ ریشه‌ای پرقدمت در کشور ایران، به واقعیتی تاریخی و جریانی نیرومند و تاثیرگذار در عرصه هویت ملی ایران و به یکی از ارکان تشکیل‌‌دهنده‌‌ی آن تبدیل شده است. این پدیده از اوایل دوره‌ی قاجار و در نتیجه‌ی آشنایی ایرانیان با آن، بر اندیشه‌های سنتیِ تعلق به هویت ایرانی تاثیر گذاشته و در سیر تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی ترکیب جدیدی به هویت ملی ایران بخشیده و نقش مهمی در تعریف ایرانیان از کیستیِ خود ایفا کرده و می‌‌کند، به‌‌طوری که آن‌‌چه امروزه از نظام تفکیک قوا، مجلس نمایندگان، شیوه اداره کشور، نظام آموزشی جدید، سبک زندگی نوین و... در اختیار ایرانیان است، از مظاهر اصلی مدرنیته به‌شمار می‌روند. به‌‌طور کلی این جایگاه و تاثیر مدرنیته در هویت ملی ایران، اتخاذ رویکرد متوازن نسبت به ارکان هویت ملی ایران را در سیاست‌‌گذاری‌‌های هویتیِ کشور ضروری ساخته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The national identity of Iran and modernity
نویسندگان [English]
- Majid Abbaszadeh marzbali 1
- Seyed Nasrollah Hejazi 2
1 Ph.D. Political Science, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Political Science, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran.
چکیده [English]
The purpose of this study was to investigate the place and impact of modernity on the national identity of Iran. Accordingly, the main question of the research is what is the place of modernity in the national identity of Iran, and what effect has it had on it? The research method is descriptive-analytical and the results indicate that modernity, despite not having ancient roots in Iran, has become a powerful and influential historical fact in the field of Iranian national identity and one of its constituent pillars. This phenomenon from the early Qajar period and as a result of Iranians' familiarity with it, has influenced the traditional ideas of belonging to Iranian identity and in the course of political, social and cultural developments of Qajar, Pahlavi and Islamic Republics has given a new composition to Iran's national identity The definition of Iranians is and still is, in such a way that what is available to Iranians today about the system of separation of powers, the House of Representatives, the way the country is run, the new educational system, the new way of life, etc., They are considered the main manifestations of modernity. In general, this position and the impact of modernity on Iran's national identity has made it necessary to adopt a balanced approach to the pillars of Iran's national identity in the country's identity policies.
کلیدواژه‌ها [English]
- Iran
- National identity
- Modernity
- Balanced Identity Approach
آزاد ارمکی، تقی (1390). فرهنگ و هویت ایرانی و جهانی شدن. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
اتابکی، تورج (1385). تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه. ترجمه مهدی حقیقت‌خواه. تهران: انتشارات ققنوس.
احمدی، حمید (1382). هویت ایرانی در گستره تاریخ.مطالعات ملی، شماره 15، ص 9-45.
احمدی، حمید (1383). دین و ملیت در ایران: همیاری یا کشمکش؟.در: حمید احمدی. ایران، هویت، ملیت، قومیت. تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
احمدی، حمید (1384). دین و ملیت در هویت ایرانی. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 67، ص 27-36.
احمدی، حمید (1390). بنیادهای هویت ملی ایرانی: چارچوب نظری هویت ملی شهروندمحور. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ادیب‌زاده، مجید (1389). مدرنیته زایا و تفکر عقیم. تهران: انتشارات ققنوس.
ازغندی، علیرضا (1386). مدرنیته در آرای سیاسی برخی از اندیشمندان ایرانی.رهیافت‌های سیاسی و بینالمللی، شماره 9، ص 11-46.
ازغندی، علیرضا (1385). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران. تهران: نشر قومس.
اسمیت، آنتونی دی (1383). ناسیونالیسم: نظریه، ایدئولوژی، تاریخ. ترجمه منصور انصاری. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
اشرف، احمد (1395). هویت ایرانی: از دوران باستان تا پایان پهلوی. ترجمه و تدوین حمید احمدی. تهران: نشر نی.
الهی‌منش، محمدحسن (1386). بررسی نگرش سیاسی نخبگان ایرانی: لایه‌های تمدنی و هویت ملی در ایران. راهبرد، شماره 45، ص 73-90.
بابایی‌فرد، اسدالله (1392). بحران هویت در جامعه معاصر ایران. تهران: چاپخش.
باربیه، موریس (1386). مدرنیته سیاسی. ترجمه عبدالوهاب احمدی. تهران: انتشارات آگه.
بشیریه، حسین (1383الف). عقل در سیاست. تهران: نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1383ب). توسعه سیاسی و بحران هویت ملی. در: داود میرمحمدی. گفتارهایی در هویت ملی ایران. تهران: موسسه مطالعات ملی، ص 279-298.
بهنام، جمشید (1386). ایرانیان و اندیشه تجدد. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
بیگدلو، رضا (1393). ارزیابی انتقادی تاریخ‌‌نگاری ناسیونالیستی در ایران.مطالعات ملی، شماره 58، ص 95-126.
تاجیک، محمدرضا (1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان. تهران: فرهنگ گفتمان.
حاجیانی، ابراهیم (1379). تحلیل جامعه‌‌شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه.مطالعات ملی، شماره 5، ص 193-228.
حافظ‌‌نیا، محمدرضا (1393). جغرافیای سیاسی ایران. تهران: سمت.
خدایی، ابراهیم؛ مبارکی، محمد (1387). سرمایه اجتماعی و هویت.رهیافت‌های سیاسی و بینالمللی، شماره 16، ص 119-151.
دهقانی، سید جلال (1386). گفتمان اصول‌گرایی عدالت در سیاست خارجی دولت احمدی‌نژاد.دانش سیاسی، شماره 5، ص 67-98.
ربیعی، علی (1387). رسانه‌‌های نوین و بحران هویت.مطالعات ملی، شماره 36، ص 149-176.
رجایی، فرهنگ (1373). معرکه جهان‌بینی‌ها. تهران: شرکت انتشارات احیای کتاب.
رجایی، فرهنگ (1386). مشکله هویت ایرانیان امروز. تهران: نشر نی.
رهبری، مهدی (1387). مشروطه ناکام. تهران: انتشارات کویر.
زهیری، علیرضا (1389). جمهوری اسلامی ایران و مسئله هویت ملی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
سریع‌القلم، محمود (1384). ایران و جهانی شدن. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
سیدامامی، کاووس (1391). گوناگونی فرهنگی و ضرورت پاسداری از آن.مطالعات فرهنگ- ارتباطات، شماره20، ص 169-191.
شعبانی، رضا (1386). ایرانیان و هویت ملی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
شیرازی، اصغر (1395). ایرانیت، ملیت، قومیت. تهران: انتشارات جهان کتاب.
صالحی امیری، سیدرضا؛ نوبخت حقیقی، محمدباقر؛ ذره‌پرست ملک‌زاده، طاهره (1393). بررسی عوامل مؤثر بر ارتقای هویت ملی دانشجویان (مطالعه موردی: دانشجویان مدیریت امور فرهنگی دانشگاه جامع علمی-کاربردی رشت). راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 11، ص97-116.
غنی‌نژاد، موسی (1386). تجددطلبی و توسعه در ایران معاصر. تهران: نشر مرکز.
قاسمی، علی‌‌اصغر؛ ابراهیم‌‌آبادی، غلامرضا (1390). نسبت هویت ملی و وحدت ملی در ایران.راهبرد، شماره 59، ص107-138.
قهرمانپور، رحمان (1385). نقش نهادهای مدنی در فرایند تکوین هویت ملی در ایران. در: داود غرایاق زندی. نهادهای مدنی و هویت در ایران. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
کاویانی‌راد، مراد (1389). ناحیه‌گرایی در ایران از منظر جغرافیای سیاسی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
گودرزی، غلامرضا (1386). تجدد ناتمام روشنفکران ایران. تهران: نشر اختران.
گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمه ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.
لقمان‌نیا، مهدی؛ خامسان، احمد (1389). جایگاه هویت ملی در نظام آموزش و پرورش ایران.تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، شماره 2، ص147-171.
مجتهدزاده، پیروز (1387). دموکراسی و هویت ایرانی. تهران: انتشارات کویر.
مسکوب، شاهرخ (1373). هویت ایرانی و زبان فارسی. تهران: باغ آدینه.
میرسپاسی، علی (1385). تاملی در مدرنیته ایرانی. ترجمه جلال توکلیان. تهران: طرح نو.
میرمحمدی، داود (1394). فضای مجازی و تحولات هویتی در ایران. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
نجفی، موسی (1387). تکوین و تکون هویت ملی ایرانیان (کرسی نظریه‌پردازی). تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی: هیات حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره.
نقیب‌زاده، احمد (1381). تاثیر فرهنگ ملی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.
واترز، مالکوم (1379). جهانی‌‌شدن. ترجمه اسماعیل مردانی گیوی. تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
Connolly, W. (1988). Political theory and Modernity. Oxford: Blackwell.
Smith, A. (2000). The Nation in History; Historiographical Debates about Ethnicity and Nationalism. Hanover: University Prees of New England.
Woodward, K. (2000). Questioning Identity: Gender, Class, Nation. London: Rutledg.
)