شناسایی و تبیین نیروهای پیشران مؤثر بر شکل‌گیری هندسه قدرت جدید منطقه غرب آسیا در گذار از نظم پساوستفالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدیریت راهبردی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه هوایی شهید ستاری، تهران، ایران.

2 گروه آینده پژوهی دفاعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش، تهران، ایران.

چکیده

منطقه غرب آسیا در دهه دوم قرن بیست و یکم با تحولات و پویایی‌های جدیدی مواجه بوده است. ظهور بیداری اسلامی در این منطقه، نویدبخش شکل‌گیری نظم نوینی است که با نظم موجود تفاوت‌های چشم‌گیری دارد و بازیگران جدیدی در شکل‌گیری آن به ایفای نقش پرداخته‌اند.  پژوهش حاضر به‌منظور شناسایی و تبیین نیروهای پیشران مؤثر بر شکل‌گیری هندسه قدرت جدید منطقه غرب آسیا در گذار از نظم پساوستفالی به انجام رسیده است. روش پژوهش در این مقاله روش آمیخته با رویکرد اکتشافی است و جامعه آماری آن به‌صورت هدفمند شامل (27) نفر از خبرگان و صاحب‌نظران حوزه امنیت ملی و روابط بین‌الملل در دانشگاه‌‌های نیروهای مسلح است. جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از روش کتابخانه‌ای و برگزاری پنل‌های خبرگی و با استفاده از تکنیک ذهن‌انگیزی صورت پذیرفت. حاصل جلسات ذهن‌انگیزی، استخراج (23) نیروی پیشران بود که به‌منظور صحت‌سنجی نیروهای پیشران از آزمون‌های اختصاصی نرم‌افزار SPSS شامل t تک‌نمونه‌ای، ضریب توافقی ‌کندال و آلفای کرونباخ استفاده شد. در ادامه و با استفاده از نرم‌افزار آینده‌پژوهی میک‌مک و با به‌کارگیری تحلیل اثر ماتریس متقابل مؤثرترین نیروهای پیشران در حوزه موضوع پژوهش شناسایی و احصاء گردید که شامل احیاء جاده ابریشم در دو حوزه خشکی و دریا، تشکیل مثلت عربی، غربی و عبری در منطقه غرب آسیا و نقش‌آفرینی محور مقاومت در مقابله با گروهک‌های تروریستی تکفیری بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying and explaining the driver forces effective on the formation of the new power geometry of the West Asian region in the transition from the post-Westphalian order

نویسندگان [English]

  • ali sattarikhah 1
  • Khalil Koulivand 2
1 PhD in strategic management, faculty member of Shahid Sattari Aviation University, Tehran, Iran.
2 Department of Defense Future Studies, Faculty of Social Sciences, Army Command and Staff University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In the second decade of the 21st century, the region of West Asia has faced new developments and dynamics. The emergence of Islamic awakening in this region has promised the formation of new order which has noticeable differences with the established order, and new actors have played a role in its formation.  The present research has been done in-order-to identify and explain the driver-forces effective on the formation of the new power geometry of the West Asian region in the transition from the post-Westphalian order. Methodology consists of a mixed approach with an exploratory approach and its statistical population purposefully includes (27) experts and experts in the field of national security and international relations in the universities of the armed forces. Data collection was done using the library sources and holding expert panels and using brainstorming technique. The result of brainstorming sessions was the extraction of (23) driver-forces, which were used to verify the accuracy of driver-forces using SPSS software tests including single-sample t-Kendall's coefficient of agreement, and Cronbach's alpha. In the following, by using Micmac futures-Studies research software and by applying the analysis of the effect of the mutual matrix, the most effective driver forces in the subject area of the research were identified and calculated, which include the revival of the Silk Road in both land and sea areas, The formation of the Arab, Western and Hebrew triangle in the region of West Asia and role-playing of the axis of resistance in dealing with Takfiri terrorist groups.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Driver Forces
  • power geometry
  • West Asia
  • Post-Westphalian Order
  • Futures studies

مراجع

اسماعیلی، امیرمحمد. جاودانی مقدم، مهدی. (1399). بازخوانی مؤلفه‌های نظم نوین در حال شکل‌گیری در منطقه غرب آسیا در پرتو بیداری اسلامی. مطالعات بیداری اسلامی، 9(2)، 218-189.
امیراحمدیان، بهرام و صالحی دولت‌آباد، روح اله. (1395). ابتکار «جاده ابریشم جدید» چین (اهداف، موانع و چالش‌ها). مطالعات روابط بین‌الملل، 9(36)، 42-1.
بصیری، محمدعلی. مجیدی، سیدعلی و موسوی، سید قائم. (1۳9۶)، واکاوی تهدیدات امنیتی داعش بر محور مقاومت و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات انقلاب اسلامی،14(48)،26-7.
جعفری، انوش. (1389). جهانی شدن و وستفالی زدایی از متغیرهای دولت. علوم سیاسی، 3(13)، 83-13.
جلالی، رضا و مجد، مهدی. (1395). نظم نوین جهانی و تأثیر آن بر منطقه خاورمیانه بین سال‌های 1991 تا 2000. مطالعات روابط بین‌الملل، 9(34)،64-43.
جهانگیری، سعید و ساعی، احمد. (1399). واکاوی دکترین و سیاست خارجی باراک اوباما در خاورمیانه و غرب آسیا از منظر منتقدان (ابعاد و رویکردها). سیاست پژوهی جهان اسلام، 7(16)، 13-1.
خانی، محمدحسن و سعیدی، روح‌الامین. (1392). جهانی‌شدن و مسئلۀ فرسایش حاکمیت در عصر پساوستفالیا. پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 1 (8)، 133-103.
دوست محمدی، احمد و الغبان، محمد. (1394). بیداری اسلامی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا و واکنش ایالات‌متحده نسبت به آن. مطالعات انقلاب اسلامی، 12(41)، 130-109.
رســولی ثانی آبادی، الهام. (1392). بررسی تحولات انقلابی کشورهای عربی از منظر لیبرالیسم، سازه‌انگاری و نظریه انتقادی روابط بین‌الملل. روابط خارجی، 5(2)، 243-221.
زارعی، ‌غفار. فدایی‌دولت، ‌غلام‌عباس و نریمانی، حسن. (1399). بررسی روابط عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی 2010 تا 2020. مطالعات منافع ملی، 20(5)،22-1.
شمشادی، آخوند کاکا. (1393). بیداری اسلامی ملت‌های مسلمان و تغییر رژیم در کشورهای عربی. حبل‌المتین، 3(6)، 126-111
شهابی، سهراب و عباسی، فهیمه. (1395). جهانی شدن اقتصاد و ثبات رژیم‌های سیاسی در خاورمیانه عربی. روابط خارجی، 8(4)، 202-177.
فرجی راد، عبدالرضا و شاملو، رضا. (1399). واکاوی اهداف و اجزای طرح صلح ترامپ موسوم به معامله قرن و تأثیر آن بر جایگاه منطقه‌ای جبهه مقاومت. سیاست و روابط بین‌الملل، 4(1)، 278-249.
کرم‌پوری، محمد. (1397). تأثیر نظم نوین جهانی بر سیاست خارجه آمریکا (1991 تا 2016). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
کاویانی راد، مراد. قنبرلو، عبدالله و دلالت، مراد. (1396). تأثیر رویکرد پاسیفیک محور ایالات‌متحده بر امنیت جنوب غرب آسیا (با تأکید بر امنیت ملی ج.ا.ایران). بین‌المللی ژئوپلیتیک، 13(45)، 72-31.
لویمی، خدیجه. کریمی‌نیا، محمدمهدی. انصاری مقدم، مجتبی. (1400). تحلیل نقش نظم نوین جهانی در خاورمیانه. پژوهش‌های معاصر در علوم تحقیقات، 3(27)، 13-1.
محمدی، شعبان، رضایی، احمد و رازقی، نادر. (1400). گرایش به پان ترکیسم در مناطق آذری نشین ایران. مجله جامعه‌شناسی ایران، 22(4)، 75-54.
محمدنیا، مهدی. (1394). بررسی تطبیقی سیاست خارجی دولت‌های اصول‌گرا و اعتدال. سیاست پژوهی جهان اسلام، 2(2)، 204-175.
موسوی شفایی، سید مسعود و نقدی، فرزانه. (1394). قدرت‌های منطقه‌ای و نظم جهانی پس از جنگ سرد، بین‌المللی ژئوپلیتیک، 11(40)، 176-147.
مولایی، محمدمهدی و طالبیان، حامد. (1394). آینده‌پژوهی مسائل ایران با روش تحلیل ساختاری. مجلس و راهبرد، 23 (86)، 32-5.
یزدان‌پناه، محمد و جانفشان، سید مهدی. (1392). تغییر راهبرد نظامی - امنیتی آمریکا از منطقه خاورمیانه به پاسیفیک و پیامدهای آن برای جمهوری اسلامی ایران. سیاست دفاعی، 22(85)، 284-257.
De Keersmaeker, G. (2016). Polarity, Balance of Power and International Relations Theory: Post-Cold War and the 19th Century Compared. Springer.
Felder, C., Trompeter, L., Skutlarek, D., Färber, H., Mutters, N. T., & Heinemann, C. (2023 ). Exposure of a single wild boar population in North Rhine-Westphalia (Germany) to perfluoroalkyl acids. Environmental Science and Pollution Research, 30(6), 15575-15584.‏
Genschel, P., Leek, L., & Weyns, J. (2023). War and integration. The Russian attack on Ukraine and the institutional development of the EU. Journal of European Integration, 45(3), 343-360.‏
Gordon, Theodore. (1994), Trend Impact Analysis, AC/UNU Millennium project.
Ikenberry, G. J. (2018). The end of liberal international order?. International Affairs, 94(1), 7-23.‏
Knock, T. (2019). To End All Wars, New Edition: Woodrow Wilson and the Quest for a New World Order. Princeton University Press.‏
Kutlay, M. (2020). The politics of state capitalism in a post-liberal international order: The case of Turkey. Third world quarterly, 41(4), 683-706.‏
Lee, K. F. (2018). AI superpowers: China, Silicon Valley, and the new world order. Houghton Mifflin.‏
 
بحران پژوهی جهان اسلام
دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 26
فصل پاییز
آذر 1401
صفحه 118-146

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار