چالش‌های ائتلاف اسلامگرایان و سکولارها در تونس و ظهور اقتدارگرایی پس از بیداری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی، گرایش اندیشه سیاسی واحد علوم و تحقیقات

2 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ‏ ایران.‏

3 استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تاکستان، قزوین، ایران.

چکیده

پس از بیداری اسلامی در تونس، فروپاشی دیکتاتوری «زین العابدین بن علی» رئیس جمهوری این کشور و شکل‌گیری نظام سیاسی دموکراتیک و پارلمانی، دوجناح سیاسی تأثیرگذار در این کشور به همکاری و همگرایی با یکدیگر روی آوردند. جنبش النهضه به عنوان مهم‌ترین جریان سیاسی تونس نقشی تعیین کننده در تحولات سیاسی داشت و احزاب دیگر ازجمله احزاب سکولار از تشکیل دولت ائتلافی با النهضه استقبال می کردند. مشارکت اسلامگرایان با احزاب مخالف (سکولار) در تونس و تشکیل دولت‌های ائتلافی هرچند در ابتدا موفقیت آمیز بود اما با تشدید اختلافات بین این دو جناح سیاسی ادامه پیدا نکردند و به بن بست رسید. در این کار پژوهشی علل ترغیب اسلامگرایان و احزاب سکولار به تشکیل دولت ائتلافی و سپس امتناع از آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. سؤال مقاله حاضر این است که زمینه‌های ائتلاف سیاسی اولیه بین اسلامگرایان و سکولارها پس از بیداری اسلامی در تونس چه بوده است و چرا این ائتلاف فروپاشید؟ فرضیه این تحقیق نشان می‌دهد که دیدگاه الغنوشی و سران جنبش النهضه به اسلام میانه‌رو و دموکراسی، تشکیل ائتلاف و مشارکت سیاسی با احزاب مخالف (سکولار) را امکان پذیر کرد، اما اختلاف نظر برسر تصویب قانون اساسی و فعالیت گروه‌های سلفی موجب امتناع این دو جناح از شکل گیری ائتلاف شد که پیامد آن شکل گیری نظام سیاسی اقتدارگرا در این کشور بود. این مقاله، پژوهش نظری است که با مطالعه از منابع اولیه ازجمله کتاب‌ها و مقالات نوشته شده است و جمع آوری داده‌ها نیز بر مبنای روش کتابخانه‌ای بوده است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Challenges of the Coalition of Islamists and Secularists in Tunisia and the Emergence of Authoritarianism after the Islamic Awakening

نویسندگان [English]

  • Ehsan Shahebrahim 1
  • Hamid Ahmadi 2
  • Sayed Asadolah Athary 3
1 PhD student in Political Science majoring in Political Thought, Science and Research Unit
2 Professor, Department of Political Science, Faculty of Law & Political ‎Science, University of Tehran, Iran
3 Assistant professor, Department of political science , Takestan Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

After the Islamic awakening in Tunisia, the collapse of the dictatorship of Zine El Abidine Ben Ali, the President of this country and the formation of a democratic and parliamentary political system, the two influential political factions in this country began to cooperate and converge with each other. The Ennahda movement, as the most important political trend in Tunisia, played a decisive role in political developments and other parties, including secular parties, welcomed the formation of a coalition government with the Ennahda. The participation of Islamists with the opposition (secular) parties in Tunisia and the formation of coalition governments was successful at first, but with the intensification of the differences between the two political factions, did not continue and reached a dead end. In this research work, the reasons for persuading Islamists and secular parties to form a coalition government and then refusing to do so are investigated. The question of the article is what were the grounds of the initial political alliance between Islamists and secularists after the Islamic awakening in Tunisia and why did this alliance collapse? The hypothesis of this research shows that "Al-Ghannoushi and the leaders of the Ennahda movement towards moderate Islam and democracy made it possible to form a coalition and political partnership with the opposition (secular) parties, but the disagreement over the approval of the constitution and the activities of the Salafist groups made these two factions refuse to form a coalition, which resulted in the formation of an authoritarian political system in this country. This article is a theoretical research that was written by studying primary sources such as books and articles, and data collection was based on the library method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamists
  • coalition building
  • Islamic awakening
  • Tunisia
  • Ennahda
احمدی، حمید. (1400). سیاست و حکومت در خاورمیانه (غرب آسیا) و شمال آفریقا. تهران: نشر نی.
اسپوزیتو، جان ال؛ سان، تامارا. او و وال، جان. (1396). دولت و جنبش های اسلامی معاصر «اسلام و دموکراسی پس از بهار عربی». ترجمه علیرضا سمیعی اصفهانی و محمد حاجی پور، تهران: نشر نگاه معاصر.
اعتضاد السلطنه. نوژن. (1398). اسلام، دموکراسی، سکولاریسم (مجموعه مصاحبه‌ها و نوشتارهای راشد غنوشی رهبر حزب النهضه تونس). تهران: انتشارات چاپخش.
بشیریه، حسین. (1374). دولت عقل (ده گفتار در فلسفه و جامعه شناسی سیاسی). تهران: نشر علم نوین.
برومند اعلم، عباس. (1392). بررسی تطبیقی جنبش های اسلامی الجزایر و تونس (تبار اندیشه ای و دگرگونی تاریخی). تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
بروکر، پل. (1383). رژیم‌های غیر دموکراتیک نظریه ها، سیاست و حکومت. ترجمه علیرضا سمیعی اصفهانی، تهران: انتشارات کویر.
بیات، آصف. (1402). انقلاب بدون انقلابیون معنابخشی به بهار عربی. ترجمه علیرضا صادقی و رضا آرت، تهران: نشر شیرازه.
سردار نیا، خلیل الله و عمویی. رضا. (1395). بحران مشروعیت و ناکارآمدی و ناکامی اسلام گرا یان النهضه در تونس. فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 5 (18)، 23-2.
دارابی، کاظم. (1399). النهضه و فرایند بیداری اسلامی در تونس؛ از اسلام گرایی در مبارزه تا تجربه عملی حکومت داری. دو فصلنامه علمی مطالعات بیداری اسلامی، 9 (1)، 139-111.
حیران نیا، جواد؛ برزگر، کیهان و ذاکریان، مهدی. (1401). امنیت انسانی در بهار عرب؛ تاثیر بهار عربی. فصلنامه علمی مطالعات خاورمیانه، 29(109)،34-16.
خلجی، مصطفی. (1401). همه پرسی قانون اساسی؛ قانون اساسی تونس چه تغییری خواهد کرد؟. پایگاه خبری رادیو فردا، 6-1.
قاسمی، بهزاد و فرجی. مهدی. (1396). اصلاح و نوسازی دولت در جهان اسلام؛ تاملی در آرای حسن البناء و راشد الغنوشی. دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اندیشه معاصر مسلمین، 3 (5)، 126-121.
علانی، اعلیه. (1395). اسلامگرایان در تونس از معارضه تا حکومت «پیدایش، تحول و افق‌های پیش‌رو». ترجمه محمد عربشاهی، تهران: اداره نشر وزارت خارجه.
کاستلز. مانوئل. (1396). شبکه‌های خشم و امید «جنبش های اجتماعی در عصر اینترنت». ترجمه مجتبی قلی پور، تهران: نشر مرکز.
محمودی جانکی، فیروز و منطقی، فائزه. (1400). رویکرد احزاب و جنبش های اسلامگرا به اسلامی سازی حقوق کیفری در پسابهار عربی؛ مطالعه موردی حزب النهضه تونس. مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه تهران،51 (1)، 101-79.
مرکز دائره المعارف اسلامی، مرکز پژوهش های ایرانی اسلامی. (1399). تعریف واژه اقتدارگرایی به نقل از دائره المعارف بریتانیکا، 3-1.
نبوی، سیدعبدالامیر و بژکول، رضا. (1394). دست آوردها و چالش های پیش رو در انقلاب یاس تونس. فصلنامه مطالعات خاورمیانه، 22 (2)، 150-135.
نوری، کریم؛ موسوی زاده، علیرضا؛ احمدی، حمید و طاهری، ابوالقاسم. (1399). فرهنگ سیاسی برآمده از جنبش‌های سیاسی و مدنی در خاورمیانه عربی پس از سال 2011 م. بحران پژوهی جهان اسلام، 7 (3)، 16-1.