تحلیل بحران‌های امنیتی خاورمیانه در افق 2035

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 استادیار گروه مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار پژوهشگاه مطالعات راهبردی، تهران، ایران

چکیده

خاورمیانه یکی از مناطق حساس و استراتژیک جهان است. ذخایر عظیم انرژی، دریاها و راه‌­های ارتباطی و همچنین وسعت گسترده و جمعیت زیاد آن، این منطقه را به منطقه‌­ای کانونی در معادلات سیاسی و ژئوپلیتیکی تبدیل کرده است. در این میان اختلافات قومی و مذهبی، تنش­‌های تاریخی بازمانده از دوران استعمار، مشکلات زیست‌­محیطی و تمایل قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای بهره‌برداری از ظرفیت نیروهای هویت بنیاد، در راستای تقویت موضع خود در منازعات ژئوپلیتیکی، بر شدت این بحران‌­ها افزوده است. در پاسخ به این پرسش: «مهم‌­ترین بحران امنیتی خاورمیانه کدام است و این بحران­ها تا افق 2035 میلادی به کدام سمت می‌­روند؟»؛ مقاله فرضیه زیر را ارائه می‌دهد: «تلاقی و درهم تنیدگی بحران­‌های فعلی خاورمیانه در حوزه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و امنیتی، اجتماعی و زیست محیطی، خیزش نیروهای هویت بنیاد زیرملی و فراملی، معضلات اقتصادی، ضعف ساختاری دولت-ملت، نهایتاً رقابت‌­های ژئوپلیتیکی قدرت­‌های منطقه‌­ای و فرامنطقه‌­ای و همچنین مشکلات زیست محیطی، بحران‌های ژئوپلیتیکی اصلی خاورمیانه را تشکیل می‌دهد، که برخی از آن­ها طی 15 سال آینده تشدید خواهد شد.» روش انجام تحقیق حاضر کمی-کیفی است و یافته‌های پژوهش حاکی از آنست که بیکاری، آلودگی هوا، کم آبی، فرقه‌گرایی، بحران، هویتی، مشکلات جمعیتی، پناهندگان و آوارگان داخلی، بحران بدهی، وابستگی رانتی، فرار مغزها، بحران تقسیم آب، بحران‌های مرزی و ارضی، تنش با همسایگان و کشورهای منطقه، بحران نقض حقوق بشر، بحران عدم کنترل مؤثر بر بخشی از زمین، فعالیت گروه‌های تروریستی، فعالیت احزاب سیاسی رادیکال اسلام‌گرا، وضعیت دموکراسی اصلی‌ترین بحران‌های کشورهای منطقه تا سال 2035 خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Security Crises in the Middle East and the 2035 Perspective

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Mohammadi 1
  • Seyyed Hamzeh Safavi 2
  • Alireza Samoudi 3
1 PhD student of International Relations, Faculty of Law, Political Science and Theology, Science and Research Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Regional Studies, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Strategic Studies Research Institute, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Middle East is one of the sensitive and strategic regions of the world. Huge reserves of energy, seas and communication routes, as well as its large size and large population, have turned this region into a focal region in political and geopolitical equations. Ethnic and religious differences, historical tensions left over from the colonial era, environmental problems and the desire of regional and extra-regional powers to exploit the capacity of the identity forces in order to strengthen their position in geopolitical conflicts, lead to the intensification of this crises. In response to the question: "What is the most important security crisis in the Middle East and where will these crises go until the horizon of 2035?"; the article presents the following hypothesis: "The intersection and entanglement of crises currently in the Middle East, the rise of sub-national and transnational identity forces, economic issues, the structural weakness of the nation-state and finally the geopolitical competition of regional and extra-regional powers, as well as environmental problems, are the main geopolitical crisis of the Middle East, which some of they will be intensified in the next 15 years." The method of this research is quantitative-qualitative.

کلیدواژه‌ها [English]

  • crisis
  • security
  • Middle East
  • geopolitics

مراجع

حافظ نیا، محمدرضا. (1389). نظریه ساختار ژئوپلیتیکی نوظهور جهان. ژئوپلیتیک، 6(19)، 8-1.
کاظمی، حجت. (1401). تغییرات اقلیمی، بحران آب و ستیزه‌های اجتماعی و سیاسی در خاورمیانه. سیاست دفاعی، 31(120)، 255-217.
نصراللهی، فرشته. (1389). ﻣﺬﻫﺐ، ﻓﺮﻗﻪ ﮔﺮاﯾﯽ و ﻣﻨﺎزﻋﻪ در آﺳﯿﺎی ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ. مطالعات سیاسی، 3(10)، 205-189.
مصلی نژاد، عباس. (1393). تسری رقابت‌های ژئوپلیتیکی به تضادهای هویتی در خاورمیانه. سیاست جهانی، 3(3)، 7-36.
شیرزاد، حسین. (1402). پناهندگان اقلیمی، انرژی و تغییرات اکولوژیکی در خاورمیانه. قابل بازیابی در پیوند زیر: https://www.mehrnews.com/news/5819605
صمدی نیا، ایمان. (1399). روند بحران بدهی جهانی و چشم‌انداز پیش‌رو. شورای راهبردی روابط خارجی.
سیف، اله مراد. (1399). تبارشناسی تهدیدهای نرم اقتصادی علیه ایران اسلامی جمهوری. مطالعات بسیج، 12(44)، 92-59.
مرکز آینده پژوهی جهان اسلام. (الف 1399). مصاحبه با مصطفی احمدی.
مرکز آینده پژوهی جهان اسلام. (ب1399). مصاحبه با محمدعلی مهتدی.
مرکز آینده پژوهی جهان اسلام. (ج1399). مصاحبه با حسن کوشکی.
عطاری، جلال  و آوریده، فریبا. (1396). بررسی تحلیلی قراردادهای آب‌های مرزی ایران با همسایگان. مطالعات حقوق انرژی، 3(2)، 308- 285.
اقبال، حدیث. (1397). تبیین خاستگاه‌های شناختی و ترسیم مدل ذهنی گروه تروریستی داعش. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 6(54) )، 275-245.
بابی اس، سعید. (1399). هراس بنیادین اروپا مداری و ظهور اسلام‌ گرایی. ترجمه غلامرضا جمشیدی‌ها و موسی عنبری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
ببران، صدیقه و هنربخش، نازلی. (1398). بحران وضعیت آب در ایران و جهان. پژوهشنامه مطالعات توسعه پایدار و محیط زیست، شماره اول، تهران، اندیشه برتر پویا، 9.
صفوی، سید حمزه. (1400). بحران‌های ژئوپلیتیکی غرب آسیا و شمال آفریقا. تهران: انتشارات دانشگاه.
Baron. A.H. (1969). Communities in disaster: A sociological analysis of collective stress situations. New York
Dror, Y. (1999). A colloquium on questionable assume pc. Beyond uncertainty, facing the inconceivable. Technological forecasting and social change: An In emotional Journal 62 (1-2), 151.
Erikson, K. (1994). A new species of trouble: Explorations indisaster, trauma and community. London: W.W. Norton & Company, pp: 12
Hermann F. Charles,(1969) "International Crisis as a Situational Variable," in James N.Rosenau,New York University, p. 414.
Hills, A. (1998). Seduced by recovery: The consequences of misunderstanding disaster. Journal of Contingencies and Crises Management,pp: 161-166
McClelland A. Charles (1977), “Crisis and Threat in the International Setting: Some Relational Concepts," unpublished memo cited in Michael Brecher, "Toward a Theory of International Crisis Behavior," International Studies Quarterly, 21 (March 1977). 39-10.
Oberschall, Anthony (2007), “Conflict and Peace Building in Divided Societies: Responses to Ethnic Violence”, Routledge.
Raphael, B. (1986). When disaster strikes: A handbook for the caring professions. London: Unwin Hyman. Manchester: Manchester
Roberts M. Jonathan. (1988). Decision-Making during International Crises. Palgrave Macmillan, London, PP:141
Robinson A James. (2002). An Appraisal of Concepts and Theories. in Charles F. Hermann, ed., op. cit., p. 27.
Robinson, J.A. (1969). Crisis decision-making: An inventory and appraisal of concepts, theories, hypotheses, and techniques of analysis. Political Science Annual
Rosenthal, M.T. Charles and P. 't Hart (Eds.), Coping with crises: The management disasters, riots, and terrorism Springfield. IL: Charles C Thomas, pp. 256–277,
Snyder Glenn Herald. (1977). Conflict Among Nations: Bargaining, Decision Making, and System Structure. Princeton Uni Press
Krishna Kumar. (2020). Crisis Beyond the Crises - MENA’s Youth Unemployment Problem, 2020, Available at: https://www.cirsd.org/en/horizons/horizons-spring-2020-issue-no-16/crisis-beyond-the-crises-menas-youth-unemployment-problem
Tadic, I. et al. (2022). Net ozone production and its relationship to nitrogen oxides and volatile organic compounds in the marine boundary layer around the Arabian Peninsula. Atmos. Chem. Phys. 20, 6769–6787.
Clawson Patrick. (2022). Changing Population Patterns Will Reshape the Middle East, Washington Institue, Nov 22, 2022, Available at: https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/changing-population-patterns-will-reshape-middle-east
DIWAN ISHAC. (2023). The New Debt Crisis of the Middle East: Political Economy to the Rescue?, Carnegie-mec, Available at: https://carnegie-mec.org/2023/06/13/new-debt-crisis-of-middle-east-political-economy-to-rescue-pub-89952
Wolf, A.T. (2019). Criteria for equitable allocations: The heart of international water conflict. Natural Resources Forum, Vol. 23, 3- 30.
بحران پژوهی جهان اسلام
دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 30
فصل پاییز
آذر 1402
صفحه 123-145

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار