نظام سیاسی در نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران

2 استاد، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی و کیفیت تدوین نظام سیاسی از منظر امیرمومنان (ع) در نهج‌البلاغه است. این پژوهش با نگرش سیستمی به گزاره‌های سیاسی در نهج‌البلاغه و با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده و نتایج حاکی از آن است که اصل نظام سیاسی با استناد به کلام علوی ضروری شمرده شده و اهداف مشخصی برای آن ترسیم می‌شود و با اصالت دادن به مرزهای اعتقادی و ایمانی، مرزهای جغرافیایی در آن محترم شمرده می‌شود. محوریت در شبکه قدرت بر شایستگان  قرار گرفته،  عناصر نظام سیاسی در دو بخش عناصر محوری و اقتضایی دارای اوصاف و رسالت‌های برجسته‌ای خواهند بود. مرکز تصمیم‌گیری با عنوان «امام و رهبر» قطب و محور نظام قرار می‌گیرد که دارای ویژگی‌ها و وظایف گسترده‌ای است و قلمرو اختیارات دولت ذاتاً به حریم عمومی اختصاص می‌یابد که با جریان قدرت طرفینی و دوسویه، شاهد بازخوردهای مثبت و منفی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political System in Nahjolbalāgha

نویسندگان [English]

  • Azimollah Nabiloo 1
  • Najaf Lakzai 2
1 PhD., Quran and Hadith University, Qom, Iran
2 Professor, Baqer al-Uloom University, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review how the political system is defined in Nahjolbalāgha from the view of Amir-e Mo'menān (AS). This research is conducted with a systemic approach to the political propositions in Nahjolbalāgha by a descriptive-analytic method. With reference to the 'Alavi words, the results indicate that the principle of political system has been considered essential. Some special purposes are assigned to the above principle and by giving genuineness to the theological and religious boundaries, the geographic boundaries are respected. The power network is built upon meritocracy and the elements of the political system in both pivotal and contingency parts have outstanding features and missions. The center of decision-making entitled "Imam and leader" is the core of the system which has extensive features and duties. The government's realm of authority is innately assigned to the public aspect that receives positive and negative feedback with the mutual and bilateral flow of power.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political System
  • Systemic Approach
  • Political Ideology
  • Power Network
  • Power Flow
  • Power Boundaries
  • Nahjolbalāgha
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه (للصبحی صالح). شریف ‌الرضی. قم: هجرت، 1414ق.
ابطحی، سید حسین؛ عبد صبور، فریدون (1389). شایسته سالاری. تهران: نشر آزاد مهر.
ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبه‌الله (1404ق). شرح نهج‌البلاغه لابن أبی الحدید. قم: اسماعیلیان، ج19.
اسکندری، مصطفی (1390). حکومت اسلامی و حریم خصوصی. قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
جوادی آملی، عبدالله (1389). زن در آیینه جلال و جمال. قم: نشر اسراء، چاپ بیست و یکم.
دال، رابرت آلن (1378). درباره دموکراسی. ترجمه حسن فشارکی. تهران: شیرازه.
دانشگاه علامه طباطبایی و مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری (1380). مجموعه مقالات جایگاه و نقش زن در اندیشه و حکومت امام علی(ع). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1377). حکومت حکمت. تهران: خانه اندیشه جوان.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1382). جمال دولت محمود، حکومت امام علی(ع) حکومت موفق تاریخ. تهران: دریا.
دور ماگن، ژان ایو؛ موشار، دانیل (1389). مبانی جامعه‌شناسی سیاسی. ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر. تهران: آگه.
رضائیان، علی (1387). تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم. تهران: انتشارات سمت، چاپ هشتم.
فیرحی، داود (1391). نظام سیاسی و دولت در اسلام. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی در دانشگاه‌ها(سمت)، چاپ نهم.
کمالی، علیرضا (1394). ساختار سازمانی و تشکیلات حکومتی از دیدگاه امام علی(ع) .استاد راهنما: مجید معارف. دانشگاه معارف اسلامی.
محمدی ری شهری، محمد (1390). سیاستنامه امام علی(ع). ترجمه مهدی مهریزی. قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، چاپ دوم.
مطهری، مرتضی (1388). مجموعه آثار شهید مطهری. قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری نور، ج3.
ملکوتیان، مصطفی (1383). جغرافیا و سیاست. قم: حق یاوران.
ملکشاهی، زهرا و دیگران (1393). بازکاوی سیاست علوی، روایتی نظام‌مند از آراء سیاسی امام علی(ع). پژوهشنامه حکمت اهل بیت(ع)، شماره 2، ص 37-54.
منصورنژاد، محمد (1381). مساله زن، اسلام و فمینیسم. تهران: برگ زیتون.
میرحیدر، دره (1371). مبانی جغرافیای سیاسی. تهران: سمت.
مینایی، مهدی (1386). مقدمه‌ای بر جغرافیای سیاسی ایران. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه، چاپ سوم.
نقیب‌زاده، احمد (1390). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: سمت، چاپ نهم.